Kredyt zaufania

Garść pytań od moich podopiecznych:

– Dlaczego na początku mogłam być na diecie 1500, 1000 lub nawet 500 kcal, nie miałam rzutów na lodówkę, a waga spadała jak szalona?
– Dlaczego mój chłopak ogranicza zboża z powodu choroby jelit i nigdy nie ma z tego powodu dziwnych myśli o zeżarciu wszystkiego w zasięgu wzroku?
– Dlaczego sąsiadka przeszła na dietę, schudła 5 kg i wcale nie skończyła z głową w siatce słodyczy?
– Dlaczego istnieją ludzie, którzy tygodniami stosują post przerywany i jakoś żyją?

Co tu jest grane? Przecież kiedyś to też nie było dla mnie problemem. Nawet jedzenie listka sałaty dziennie przychodziło mi łatwo. A teraz? Czy to jakiś autosabotaż?

Nic podobnego, a odpowiedź na to pytania jest, jak zawsze, bardzo prosta. To nie tak, że nagle straciłaś całą swoją silną wolę i dyscyplinę. Po prostu wykorzystałaś do zera kredyt zaufania, jaki każdy może zaciągnąć u swojego ciała.

Zobrazujmy to dobrze. Wyobraź sobie, że postanawiasz wstrzymać oddech. Jest to zachowanie, które bezpośrednio zagraża Twojemu życiu. Teoretycznie Twoje ciało powinno natychmiast Ci w tym przeszkodzić, odciąć świadomość (wywołać omdlenie) i przywrócić normalny oddech.

Tak się jednak nie dzieje. Kiedy postanawiasz przestać oddychać (robicie sobie zawody z chłopakiem, kto dłużej wytrzyma), ciało sprawia, że odczuwasz coraz większy dyskomfort. Po jakimś czasie uczucie jest nie do wytrzymania i bierzesz ogromny oddech.

Co by się jednak stało, gdybyś dalej obstawała przy swoim? W końcu zemdlałabyś. Kredyt zaufania by się wyczerpał i organizm powiedziałby „basta, to jest niebezpieczne”.

Tak samo dzieje się, gdy zaczynasz się głodzić. Najpierw Twoje ciało myśli sobie „Oho, chyba mamy jakiś kryzys. Jedzenia przychodzi znacznie mniej niż do tej pory, ale to nie jest żaden problem. Mamy w mięśniach glikogen, na bioderkach tłuszcz – w razie czego będzie co jeść.”

Sytuacja się przedłuża, a ciało wysyła coraz bardziej dokuczliwe sygnały głodu. Glikogen się skończył, tłuszczyk topnieje, a jedzenia nie ma i nie ma. „No ok, myśli ciało, tak też może być. Cholera wie, co się stało. Plony się nie udały? Mężczyźni nie upolowali mamuta? Sytuacja robi się nieciekawa, ale na szczęście wyostrzyliśmy apetyt naszego właściciela i jego wszystkie zmysły. Jak się tylko pojawi jakieś jedzenie w zasięgu wzroku, będzie trzeba je natychmiast capnąć”

Znowu mija trochę czasu i w końcu ciało traci cierpliwość. Wystarczy tego dobrego! Widzisz te pączki, które mama kupiła dla gości? MASZ JE ZJEŚĆ. TERAZ!
I ani się obejrzysz, pączki zjedzone.

Potem następuje to, co opisywała setki razy na tym blogu: dalsze zatrzymanie metabolizmu, kompulsy, bulimia i cały ten jazz. No i tak mija sobie – powiedzmy – dziesięć lat. W końcu przychodzisz po rozum do głowy, przestajesz się głodzić i jakoś wychodzisz na prostą. Co się jednak okazuje. Wylazło Ci zapalenie żołądka, Hashimoto, insulinooporność czy jakieś inne cudo. To niestety bardzo częsty scenariusz.
Oczywiście nie dzieje się to, bo wyszłaś z ED. Choroba pojawiła się już wcześniej, ale dopiero teraz jesteś w stanie to zauważyć lub połączyć kropki.

Dostajesz od lekarza jakieś zalecenia dietetyczne; musisz na przykład uważać na podaż węglowodanów w diecie. I co się dzieje? Jak tylko próbujesz je ograniczyć, Twoje ciało totalnie wariuje. Ono mówi „nope, e-e, nie ma opcji” i natychmiast wywala Ci jeden wielki „error” w postaci rzutu na lodówkę.

Albo jest tak: jesteś w podróży i nie zabrałaś ze sobą kanapek. I na serio nie jak zjeść. I nagle łapiesz się na tym, że wpadasz w panikę, odstawiasz cyrk i zaczynasz płakać w autobusie (prawdziwe historie, znane też z autopsji). Po prostu czujesz, że umrzesz. Po fakcie wydaje Ci się to niezrozumiałe i przesadzone.

Lub zupełnie zwyczajnie, pomijając cały aspekt zaburzeń odżywiania: po pierwszej drakońskiej diecie, zakończonej – oczywiście – jojem, każda kolejna już nie była taka „łatwa i przyjemna”. Coraz trudniej było na nią przejść. Aż w końcu, po latach, doszłaś do takiego momentu, że jak tylko pomyślisz „od jutra dieta”, lecisz się objadać. To także prawdziwa historia niejednej z was.

Co się stało? No właśnie, skończył Ci się kredyt zaufania. Twoje ciało wytrzymywało twardo te wszystkie restrykcje, które mu fundowałaś, ale zostało przez nie tak straumatyzowane, że nie pozwoli Ci na ani jedną sekundę głodu. Nie ma takiej opcji!

I jak twój chłopak może spokojnie doczekać do spóźnionego obiadu, tak Ty zaczniesz płakać i trząść się już pół godziny później.
Po prostu on ma u swojego ciała kredyt zaufania, a Ty już nie. Ty masz jeden wielki minus na koncie, przekreślający wszystkie Twoje dietetyczne plany w zalążku.

A im gorsze restrykcje były, tym bardziej puste to konto. Przeczytaj chociaż historie ludzi, którzy cierpieli głód w obozach koncentracyjnych, a potem do końca życia chomikowali chleb po kieszeniach.
Przeczytaj też ten post „Eksperyment głodowy w Minnesocie”, w którym pewnie przejrzysz się jak w lustrze.

Na szczęście kredyt zaufania da się powoli odbudować. Zajmuje to jednak dużo czasu i pewnie nigdy nie będzie on już tak duży jak na początku (aczkolwiek mogę się mylić).
U mnie zajęło to pięć lat, zanim mogłam wyjść z domu na dłużej, bez myślenia kiedy zjem i czy na pewno mi wystarczy lub czekania głodna na obiad, bez panicznego zapychania się przekąskami.

Co trzeba zrobić, by tak się stało? Natychmiast przestać kombinować, głodzić się,  dietować i zacząć słuchać swojego ciała. A potem dać sobie czas i uzbroić się w cierpliwość; w dużo dużo cierpliwości. To naprawdę mała cena za normalne życie.